ความดับทุกข์ (นิโรธ)

ความดับทุกข์ (นิโรธ) คือ นิพพาน ( อันเป็นเป้าหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ) อันเป็น แก่นของพระพุทธศาสนา หรือ


• วิราคะความไม่ยึดมั่นถือมั่นในขันธ์5ของจิต

• วิโมกข์พ้นไปจากการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ

• อนาลโย ไม่มีความอาลัย

• ปฏินิสสัคคายะการปล่อยวาง

• วิมุตติ การไม่ปรุงแต่ง

• อตัมมยตา (กิริยาอารมณ์ว่า ไม่ต้องการอีกแล้ว) และ

• สุญญตา ความว่างเป็นความสุขสูงสุด

เนื่องจากธรรมดาของสัตว์โลกมีปกติทำความชั่วมากโดยบริสุทธิใจในความเห็นแก่ตัว ทำดีน้อยซึ่งไม่บริสุทธิ์ใจ ซ้ำหวังผลตอบแทน จึงมีปกติรับทุกข์มากกว่าสุข ดังนั้น ถ้าเป็นผู้มีปัญญาหรือเป็นพ่อค้าที่ฉลาดยอมรู้ว่าขาดทุนมากกว่าได้กำไร และ สุขที่ได้เป็นเพียงมายา ย่อมปรารถนาในพระนิพพาน เมื่อ ขันธ์5 แตกสลาย เจตสิกที่ประกอบกันเป็นจิตนั้นก็แตกสลายตามเช่นเดียวกัน เพราะไม่มีเหตุปัจจัยจะประกอบกันเป็นจิตนั้น กรรมย่อมไม่อาจให้ผลได้อีก (อโหสิกรรม) เหลือเพียงแต่พระคุณความดีเมื่อมีผู้บูชาย่อมส่งผลกรรมดีให้แก่ผู้บูชาเหมือนคนตีกลอง กลองไม่รับรู้เสียง แต่ผู้ตีได้รับอานิสงส์เสียงจากกลอง