มรรคมีองค์แปด

• คนเอ๋ยคนจะมีชีวิตอยู่สักกี่วันเชียว ทำไมไม่เหลียวมองความจริงบ้าง โลกนี้ใครเป็นเจ้าของมันหนอ มนุษย์ถึงได้ลุ่มหลงเห่อเหิมในตัวเองจนหลงลืมความเป็นจริง
• คนกินสัตว์กินพืชยืดชีวิต พืชมีสิทธิ์กินดินสิ้นสงสัย วัฏจักรเวียนมาน่าสนใจ ผลสุดท้ายพื้นดินก็กินคน อันความตายชายนารี หนีไม่พ้น จะยากดี มีจน คนทั้งหลาย ถึงเวลาถึงร้องขอก็ต้องตาย ติดตัวได้คืออะไร ไร้ตัวตน อันลาภยศ หาบไปมิได้แน่ เว้นเสียแต่ต้นทุนบุญกุศล ทิ้งสมบัติทั้งหลายให้ปวงชน แล้วร่างตนเขายังเอาไปเผาไฟ
• เราเกิดมาเพื่อเรียนรู้สัจธรรม 
• โลกนี้คือโรงเรียน
• เรียนรู้ การเกิด แก่ เจ็บ ตาย
• โลกนี้คือสนามสอบ
• ใครสอบผ่าน ไม่ต้องกลับมาเกิดอีก
• ใครสอบไม่ผ่าน ก็ต้องกลับมาสอบใหม่
• สัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรม
• ใครทำกรรมใดไว้ ย่อมได้รับผลของกรรมนั้น แน่นอน ความทุกข์ทั้งหลายเราสร้างขึ้นมาเอง ไม่มีพระเจ้าดลบันดาล แต่เราเป็นผู้ตลบันดาลตัวเราเอง
• มนุษย์เอย ใครบ้างไม่เคยเห็นความตาย หลายคนเคยสูญเสียมาแล้ว คนรู้จัก ญาติพี่น้อง คนรู้จัก แม้แต่ตัวเราเองก็ต้องตายเหมือนกัน
• ความยึดมั่นถือมั่น ความหลงผิด ความไม่รู้ในความจริงทั้งหลาย คือสาเหตุแห่งความทุกข์โศก
• ความตายจะมาถึงเมื่อไรก็ได้ คนประมาทย่อมมัวเมากับทรัพย์สมบัติ มัวเมาอยู่กับความสนุกสนาน
• มนุษย์เอ๋ยจงหันมามองความจริงกันเถิดว่า
• ร่างกายนี้เป็นของชั่วคราว ดุจโรงแรมที่พักชั่วคราว เมื่อหมดสัญญากันแล้ว เราก็ต้องจากไป อย่ามัวอาลัยอาวรณ์อยู่เลย
• ทรัพย์สมบัติ ลูก เมีย สามี ภรรยา ล้วนต้องแตกดับ กลับกลายเป็นเถ้าถ่าน ไม่มีใครเป็นเจ้าของของใคร ไม่มีใครเป็นเจ้าของของอะไร กายนี้ว่างเปล่า ใจนี้ว่างเปล่า โลกนี้ล้วนแล้วแต่ว่างเปล่า คือว่าไม่มีใครเป็นเจ้าของ แม้แต่ร่างกายของตัวเอง ที่สุดแห่งกายคือตายไปสู่ความว่างเปล่า ที่สุดแห่งใจคือกลับคืนสู่พระนิพพาน
• ความทุกข์ทั้งหลายจะดับไปก็ต่อเมื่อเราถอนความยึดมั่นถือมั่นในตัวในตนเราออกไปเสียได้
• มรรคมีองค์แปด หนทางความดับทุกข์

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาทิฏฐิ (ความเห็นชอบ)  เป็น

อย่างไรเล่า ? คือความรู้อันใดเป็นความรู้ในทุกข์
เป็นความรู้ในเหตุให้เกิดทุกข์ 

เป็นความรู้ในความดับแห่งทุกข์
เป็นความรู้ในทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์.
ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาทิฏฐิ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาสังกัปปะ (ความดำริชอบ) เป็น

อย่างไรเล่า ? คือ ความดำริในการออกจากกาม ความ

ดำริในการไม่มุ่งร้าย ความดำริในการไม่เบียดเบียน.

ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาสังกัปปะ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาวาจา (การพูดจาชอบ) เป็น

อย่างไรเล่า ? คือ เจตนาเป็นเครื่องเว้นจากการพูดไม่

จริง เจตนาเป็นเครื่องเว้นจากการพูดส่อเสียด เจตนาเป็น

เครื่องเว้นจากการพูดหยาบ เจตนาเป็นเครื่องเว้นจากการ

พูดเพ้อเจ้อ. ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาวาจา.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมากัมมันตะ (การทำการงานชอบ)

เป็นอย่างไรเล่า ? คือ เจตนาเป็นเครื่องเว้นจากการฆ่า

เจตนาเป็นเครื่องเว้นจากการถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้

ให้แล้ว เจตนาเป็นเครื่องงดเว้นจากการประพฤติผิดใน

กาม. ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมากัมมันตะ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาอาชีวะ (การเลี้ยงชีวิตชอบ)

เป็นอย่างไรเล่า ? ภิกษุ ทั้งหลาย สาวกของพระอริยเจ้า

ในกรณีนี้ ละการหาเลี้ยงชีวิตที่ผิดเสีย ย่อมสำเร็จความ

เป็นอยู่ด้วยการเลี้ยงชีวิตที่ชอบ. ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรา

กล่าวว่า สัมมาอาชีวะ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาวายามะ (ความพากเพียรชอบ)

เป็นอย่างไรเล่า ? ภิกษุ ทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ ย่อมทำ

ความพอใจให้เกิดขึ้น ย่อมพยายามปรารภความเพียร ย่อม

ประคองตั้งจิตไว้ เพื่อจะยังอกุศลธรรมอันเป็นบาปที่ยังไม่

เกิดไม่ให้เกิดขึ้น ; ย่อมทำความพอใจให้เกิดขึ้น ย่อม

พยายามปรารภความเพียร ย่อมประคองตั้งจิตไว้ เพื่อจะ

ละอกุศลธรรม อันเป็นบาปที่เกิดขึ้นแล้ว ; ย่อมทำความ

พอใจให้เกิดขึ้น ย่อมพยายามปรารภความเพียร ย่อม

ประคองตั้งจิตไว้ เพื่อจะยังกุศลธรรมที่ยังไมเกิดให้

เกิดขึ้น ; ย่อมทำความพอใจให้เกิดขึ้น ย่อมพยายาม

ปรารภความเพียร ย่อมประคองตั้งจิตไว้ เพื่อความตั้งอยู่

ความไม่เลอะเลือน ความงอกงามยิ่งขึ้น ความไพบูลย์

ความเจริญ ความเต็มรอบ แห่งกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว.

ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาวายามะ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาสติ (ความระลึกชอบ) เป็น

อย่างไรเล่า ? ภิกษุ ทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ ย่อมเป็นผู้

พิจารณาเห็นกายในกายอยู่เป็นประจำ มีความเพียรเครื่อง

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ ถอนความพอใจและความ

ไม่พอใจในโลกออกเสียได้ ; ย่อมเป็นผู้พิจารณาเห็น

เวทนาในเวทนาทั้งหลายอยู่เป็นประจำ มีความเพียรเครื่อง

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ ถอนความพอใจและความ

ไม่พอใจในโลกออกเสียได้ ; ย่อมเป็นผู้พิจารณาเห็นจิต

ในจิตอยู่เป็นประจำ มีความเพียรเครื่องเผากิเลส มี

สัมปชัญญะ มีสติ ถอนความพอใจและความไม่พอใจใน

โลกออกเสียได้ ; ย่อมเป็นผู้พิจารณาเห็นธรรมในธรรม

ทั้งหลายอยู่เป็นประจำ มีความเพียรเครื่องเผากิเลส มี

สัมปชัญญะ มีสติ ถอนความพอใจและความไม่พอใจใน

โลกออกเสียได้. ภิกษุ ทั้งหลาย อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาสติ.

ภิกษุ ทั้งหลาย สัมมาสมาธิ (ความตั้งใจมั่นชอบ) เป็น

อย่างไรเล่า ? ภิกษุ ทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ สงัดแล้วจาก

กามทั้งหลาย สงัดแล้วจากอกุศลธรรมทั้งหลาย เข้าถึง

ปฐมฌาน อันมีวิตก วิจาร มีปีติและสุขอันเกิดจากวิเวก

แล้วแลอยู่ ; เพราะความที่วิตก วิจารทั้งสองระงับลง

เข้าถึงทุติยฌาน เป็นเครื่องผ่องใสแห่งใจในภายใน ให้

สมาธิเป็นธรรมอันเอกผุดมีขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีแต่

ปีติและสุข อันเกิดจากสมาธิ แล้วแลอยู่ ; อนึ่ง เพราะ

ความจางคลายไปแห่งปีติ ย่อมเป็นผู้อยู่อุเบกขา มีสติและ

สัมปชัญญะ และย่อมเสวยความสุขด้วยนามกาย ชนิดที่

พระอริยเจ้าทั้งหลาย ย่อมสรรเสริญผู้นั้นว่า “เป็นผู้อยู่

อุเบกขา มีสติ อยู่เป็นปกติสุข” ดังนี้ เข้าถึงตติยฌาน แล้ว

แลอยู่ ; เพราะละสุข และทุกข์เสียได้ เพราะความดับไป

แห่งโสมนัสและโทมนัสทั้งสอง ในกาลก่อน เข้าถึง

จตุตถฌาน ไม่มีทุกข์ ไม่มีสุข มีแต่ความที่สติเป็น

ธรรมชาติบริสุทธิ์เพราะอุเบกขาแล้วแลอยู่. ภิกษุ ท. !

อันนี้เรากล่าวว่า สัมมาสมาธิ.